مدیریت حساسیت دندانی با استفاده از لیزرهای اربیوم:YAG
حساسیت دندانی یکی از مشکلات شایع در دندانپزشکی بالینی است که می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت، معمولاً به‌صورت درد کوتاه‌مدت و تیز در پاسخ به محرک‌های حرارتی، لمسی، شیمیایی یا اسمزی بروز می‌یابد. در سال‌های اخیر، با پیشرفت فناوری لیزر در دندانپزشکی، رویکردهای نوینی برای درمان مؤثر و غیرتهاجمی حساسیت دندانی معرفی شده‌اند. در میان انواع لیزرها، سیستم‌های اربیوم، به‌ویژه Er:YAG (2940 نانومتر)، به‌دلیل سازگاری بیولوژیکی، توان بالا در جذب آب و تعامل ملایم با بافت‌های سخت و نرم، توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده‌اند. در ادامه این مقاله سایت دکتر حسین برجیان متخصص لیزر دندانپزشکی اصفهان به بررسی مدیریت حساسیت دندانی با استفاده از لیزرهای اربیوم:YAG می‌پردازیم.
حساسیت دندانی؛ مکانیسم و چالش‌ها
مکانیسم اصلی حساسیت دندانی طبق نظریه هیدرودینامیک، حرکت مایع درون توبول‌های عاجی در اثر محرک‌ها، باعث تحریک پایانه‌های عصبی در پالپ دندان می‌شود. این حرکت معمولاً به‌دلیل:
-
تحلیل لثه و نمایان‌شدن عاج
-
فرسایش اسیدی یا ساییدگی مینا
-
سفیدکننده‌های قوی یا بروساژ نامناسب
رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان، حساسیت می‌تواند مزمن شود و موجب دشواری در خوردن، آشامیدن، و حتی انجام درمان‌های دندانپزشکی گردد.
چرا لیزر Er:YAG؟
لیزر اربیوم:YAG با طول‌موج 2940 نانومتر، جذب بسیار بالایی در آب و هیدروکسی‌آپاتیت دارد که این ویژگی، آن را به گزینه‌ای ایمن و مؤثر در درمان بافت سخت و نرم تبدیل می‌کند. برخلاف برخی لیزرهای دیگر، Er:YAG بدون کربونیزه‌کردن یا آسیب حرارتی قابل توجه، توانایی اصلاح سطح عاج را داراست.
مزایای اصلی استفاده از Er:YAG در مدیریت حساسیت دندانی:
-
انسداد فیزیکی توبول‌های عاجی
-
بی‌دردی و بدون نیاز به بی‌حسی
-
عدم آسیب به پالپ یا بافت‌های اطراف
-
قابلیت ترکیب با سایر روش‌های درمانی (مثل فلوئوراید یا باندینگ)
مکانیسم‌های اثر Er:YAG در کاهش حساسیت
مطالعات متعددی مکانیسم‌های زیر را برای تأثیر لیزر Er:YAG بر حساسیت عاجی مطرح کرده‌اند:
1. انسداد توبول‌های عاجی
تابش لیزر Er:YAG باعث ذوب و بازآرایی مجدد سطح عاج می‌شود، که نتیجه آن، انسداد دهانه توبول‌ها و کاهش جریان مایع داخل آن‌هاست. این فرایند مشابه با ایجاد یک لایه طبیعی سدکننده عمل می‌کند.
2. کاهش تحریک‌پذیری پایانه‌های عصبی
برخی گزارش‌ها نشان داده‌اند که تابش لیزر با تنظیمات خاص، می‌تواند تحریک‌پذیری عصبی در ناحیه پالپ را کاهش دهد؛ احتمالاً به‌دلیل اثرات فتوبیومدولاسیون و کاهش واسطه‌های درد مانند پروستاگلاندین‌ها و برادی‌کینین‌ها.
3. تحریک بازسازی طبیعی عاج ثانویه
کاربردهای طولانی‌مدت لیزر می‌توانند به تحریک ادنتوبلاست‌ها برای تولید عاج واکنشی منجر شوند، که در درازمدت موجب محافظت طبیعی پالپ می‌گردد.
پروتکل پیشنهادی درمان حساسیت دندانی با لیزر Er:YAG
درمان با لیزر Er:YAG معمولاً نیاز به جلسات کوتاه و غیرتهاجمی دارد. پروتکل رایج درمان به‌صورت زیر است:
-
تنظیمات دستگاه:
-
انرژی: 30–60 میلی‌ژول در هر پالس
-
فرکانس: 10–15 هرتز
-
مد کاری: پالسی، بدون تماس مستقیم
-
مدت تابش: 20 تا 40 ثانیه برای هر دندان
-
-
ملاحظات پیش از درمان:
-
بررسی دقیق علت حساسیت
-
پاک‌سازی سطح دندان از پلاک یا رسوب
-
بررسی عدم وجود ترک یا پوسیدگی پنهان
-
-
پس از درمان:
-
آموزش بهداشت دهان
-
توصیه به استفاده از خمیردندان ضدحساسیت
-
بررسی نتایج طی جلسات بعدی
-
مقایسه با سایر روش‌های درمانی
| روش درمانی | اثر فوری | ماندگاری | تهاجمی بودن | امکان بازگشت حساسیت |
|---|---|---|---|---|
| خمیردندان‌های ضدحساسیت | متوسط | کوتاه‌مدت | خیر | زیاد |
| مواد رزینی باندینگ | سریع | متوسط | متوسط | متوسط |
| استفاده از فلوئوراید | آهسته | کوتاه‌مدت | کم | زیاد |
| لیزر Er:YAG | سریع | طولانی‌مدت | کم | بسیار کم |
شواهد بالینی و مطالعات تحقیقاتی
مطالعه‌ای توسط Matsumoto et al. نشان داد که بیماران تحت درمان با Er:YAG در مقایسه با گروه کنترل، کاهش چشم‌گیری در حساسیت پس از دو هفته داشتند. همچنین، مطالعات Dörfer et al. در سال‌های اخیر بر ایمنی کامل این روش تأکید کرده و آن را گزینه‌ای مناسب حتی برای بیماران با پالپ حساس معرفی کرده‌اند.
نکات مهم در استفاده بالینی
-
از تماس مستقیم لیزر با لثه پرهیز شود.
-
برای دندان‌هایی با تحلیل ریشه یا ترک‌دار، احتیاط بیشتری لازم است.
-
همواره از عینک محافظ استفاده شود.
-
آموزش کامل تیم درمانی برای تنظیم دقیق دستگاه ضروری است.
نتیجه‌گیری
لیزر Er:YAG روشی ایمن، غیرتهاجمی و مؤثر برای درمان حساسیت دندانی محسوب می‌شود که با انسداد توبول‌های عاجی و اثرات بیولوژیکی مثبت، می‌تواند جایگزینی مطلوب برای درمان‌های شیمیایی موقت باشد. برای متخصصان لیزر دندانپزشکی، این فناوری فرصتی است تا درمانی با دوام و رضایت‌مندی بالا به بیماران ارائه دهند. با توجه به شواهد علمی موجود، انتظار می‌رود که استفاده از Er:YAG در مدیریت حساسیت دندانی در آینده نزدیک، بخشی استاندارد از درمان‌های محافظه‌کارانه دندانپزشکی شود.
صفحه ی رسمی اینستاگرام دکتر حسین برجیان متخصص لیزر دندانپزشکی اصفهان
کانال آپارات دکتر حسین برجیان فلوشیپ تخصصی لیزر دندانپزشکی
پروفایل دکتر حسین برجیان در کلینیک 24 | اصلاح طرح لبخند در کلینیک 24 | رفع تیرگی لثه با لیزر در کلینیک 24
پروفایل دکتر حسین برجیان در دکتر آف | طرح لبخند اصفهان در دکتر آف | جراحی لثه با لیزر در دکتر آف
مطالب پیشنهادی برای مطالعه بیشتر :
کاربردهای لیزر ErCr:YSGG در آماده‌سازی حفره و حذف پوسیدگی
نقش لیزرهای دیود در درمان ضایعات بافت نرم دهان و پیشگیری از عود
بررسی میکروسکوپی اثر لیزرهای توان بالا بر سطح مینا و عاج دندان